چرا مسکن از هدیه دولت شگفت‌زده نشد؟
پس از اعلام بسته خروج از رکود دولت، فعالان بخش مسکن چندان شگفت‌زده نشدند و به گفته‌ی اغلب کارشناسان با این تسهیلات شاید مسکن پلک بزند، اما هرگز از خواب بیدار نمی‌شود.
با رونمایی از بسته خروج از رکود که سیاست‌های بخش مسکن آن به نوسازی بافت‌های فرسوده اشاره داشت و سپس افزایش وام‌های 35 میلیون تومانی از طریق خرید اوراق مسکن به 60 میلیون تومان را در دستور کار قرار داد، فعالان بخش مسکن چندان شگفت‌زده نشدند و به گفته‌ی اغلب کارشناسان با این تسهیلات شاید مسکن پلک بزند، اما هرگز از خواب بیدار نمی‌شود.
متوسط قیمت مسکن در تهران متری 4 میلیون تومان و در شهرستان‌ها متری 2.5 میلیون تومان است که مبالغ 60 و 50 میلیون تومان وام بانکی 20 تا 25 درصد قیمت یک دستگاه آپارتمان در حد الگوی مصرف را پوشش می‌دهد که ظاهرا این ارقام نمی‌تواند مسکن را از رکود خارج کند.
یک کارشناس اقتصاد مسکن با اشاره به سیاست‌های مسکنی بسته خروج از رکود گفت: به نظر من این تسهیلات شرایط استوار و پایداری را در بخش مسکن ایجاد نمی‌کند و تنها اثر موقت خواهد داشت و هیچگاه به افزایش قدرت خرید خانه برای مردم منجر نمی شود.
محمدمهدی مافی اظهار کرد: مبلغ اقساط ماهیانه وام‌های 60 میلیون تومانی حدود یک میلیون تومان است که با سطح دستمزد اقشار پایین جامعه تناسب ندارد. با این بهره‌های بانکی، افزایش مبلغ وام نیز دردسر را بیشتر می‌کند. لذا تا زمانی که سیاست‌های میان‌مدت و بلندمدت برای افزایش قدرت خرید خانه متقاضیان اعمال نشود نمی‌توان به خروج مسکن از رکود امیدوار بود.
با اینکه مافی افزایش مبلغ تسهیلات را پیشنهاد نمی‌کند، یکی از اعضای هیات مدیره کانون انبوه‌سازان معتقد است: وام باید حداقل 50 درصد قیمت مسکن باید را پوشش دهد. سید محمد مرتضوی تصریح کرد: پیشنهاد انبوه‌سازان به بانک مسکن و بانک مرکزی برای پرداخت تسهیلات 100 میلیون تومانی در تهران و 90 میلیون تومانی در شهرستان‌ها با قابلیت انتقال به خریدار می‌تواند تا حدودی راه خرید مسکن را هموار کند.
تسهیلات 60 میلیون تومانی شاید در حومه تهران یا شهرستان‌ها حدود 30 تا 40 درصد قیمت خانه را پوشش دهد اما برای اقشار متوسط جامعه طراحی نشده و لذا این بسته از جامعیت لازم برخوردار نیست.
کیوان شادمان، ارایه وام پلکانی را پیشنهاد کرد و گفت: این تسهیلات به این صورت است که به نسبت قیمت ملک، درصدی از وام در سال اول پرداخت می‌شود و در سال‌های بعد به صورت پلکانی تسهیلات افزایش می‌یابد.
هر نوع سیاست انبساطی در بخش مسکن باید با لحاظ نیازهای واقعی جامعه به کار گرفته شود. لذا اگر دولت بخواهد تنها به حل مشکل اشتغال فکر کند قطعا در سیکل معیوبی قرار می‌گیرد که همچون گذشته تولید کالاهای بدون متقاضی مثل خانه‌های لوکس و خودرو افزایش می‌ِیابد و مشکلات بی‌خانه‌ها و حمل و نقل، حل نشده باقی می‌ماند.
محمد عدالت‌خواه کارشناس مسکن در این‌باره می‌گوید: متاسفانه تا کنون به دلیل اینکه گروهی مسکن را برای نیاز خود نمی‌خریدند و برای سرمایه‌گذاری خریداری می‌کردند، قیمت مسکن همواره سیر صعودی به خود می‌گرفت. اگر مجددا با ارایه برنامه‌های موقت، تولید مسکن بدون توجه به نیاز بازار افزایش یابد، برنامه‌های خروج از رکود حالت موقت به خود می‌گیرند و مجددا به رکودهای طولانی برخورد خواهیم شد.
آنچه که مسلم است، بخش‌های مسکن و خودرو از نظر دولت دو موتوری هستند که اگر آنها را روشن کند صنایع خاموش شده هم روشن می‌شوند.
محمد وطن‌پور ضمن بیان این مطلب گفت: با رونمایی از بسته سیاستی دولت برای تسریع خروج از رکود انتظار می‌رود که بخش مسکن از وضعیت فعلی خارج شده و به سمت رونق برود. اما مساله‌ی مهم این است که سازندگان مسکن و مالکان باید توان خرید متقاضیان را لحاظ کنند. اگر مالکان انتظار دارند بسته خروج از رکود به جهش یکباره قیمت‌ها منجر می‌شود اشتباه می‌کنند و با این اشتباه باعث می‌شوند مسکن مجددا به رکود بخورد.
بسته خروج از رکود یک تکه از پازل است که دولت با نگاه کوتاه‌مدت برای دهک‌های پایین جامعه اقدام به ارایه این طرح کرده که تاثیر بلندمدتی در بدنه اقتصاد نخواهد داشت.
این صحبت یکی دیگر از کارشناسان مسکن است. سلمان خادم المله اظهار کرد: بسته خروج از رکود اثر شش ماهه دارد و اگر دولت بخواهد اقتصاد را از رکود خارج کند باید به سراغ طرح‌های میان‌مدت و بلندمدت که بخش تولید را به صورت مستقیم هدف می‌گیرد برود.
یک کارشناس دیگر هم به وام‌های 40، 60 و 80 میلیون تومانی مسکن اشاره و خاطرنشان کرد: این وام‌ها کمک هزینه خرید مسکن است، نه وام خرید مسکن. این تسهیلات شاید برای شهرهای کوچک مناسب باشد اما در شهرهای بزرگ، بخش اعظمی از هزینه خرید مسکن بر عهده‌ی متقاضی است که نباید این‌گونه باشد.
هادی نظرپور با اشاره به مکانیزم واگذاری مسکن به شهروندان در کشورهای توسعه یافته گفت: در این کشورها روش‌هایی از جمله خرید مسکن توسط بانک و ارایه آن به افراد به شرط تملیک، اجاره به شرط تملیک که اصطلاحا به آن خانه‌های شورای شهر می‌گویند و نیز پرداخت بیش از 80 درصد وام روش‌های موفقی هستند که راه خانه‌دار کردن مردم را آسان می‌کنند.
اما رییس انجمن انبوه‌سازان تهران افزایش وام 35 میلیونی مسکن به 60 میلیون تومان را نوعی خرید زمان عنوان کرد.
حسن محتشم افزود: دولت برای نجات صنعت خودرو از رکود فعلی و مشکلاتی همچون کمپین با تصویب وام‌های 25 میلیون تومانی، تسهیلات قابل توجهی را به این صنعت اختصاص داده که البته ما مخالفتی با کمک به خودروسازان نداریم اما باید بررسی می‌کرد که مسکن در سبد خانوار مهم‌تر است یا خودرو؟
وی با اشاره به تاکید اصل 31 قانون اساسی بر اهتمام دولت برای خانه‌دار کردن تمام اقشار جامعه، گفت: دولت در بسته خروج از رکود، حداقل باید به نسبت بخش خودرو، به بخش مسکن نیز توجه می‌کرد اما متاسفانه این اقدام صورت نگرفت.
دبیر انجمن انبوه‌سازان اصفهان هم با بیان اینکه افزایش وام 35 میلیونی خرید مسکن یا افزایش وام 10 میلیونی جعاله در تحریک تقاضا بی‌تاثیر است، راهکارهایی همچون لیزینگ مسکن و سهام پروژه را برای رونق مسکن پیشنهاد کرد.
رییس کل بانک مرکزی در جریان رونمایی از بسته سیاست‌های دولت برای تسریع در رونق اقتصادی گفت که در این بسته ایجاد تحرک در ساخت‌وساز نیز مورد توجه بانک مرکزی بوده و از وزارت راه و شهرسازی درخواست کرده‌اند که بافت‌های فرسوده را اعلام تا منابع لازم برای ساخت آنها از سوی این بانک تامین شود.
همچنین شورای پول و اعتبار طی روزهای اخیر وام 35 میلیون تومانی از محل حساب سپرده سرمایه‌گذاری ممتاز مسکن را به 60 میلیون تومان افزایش داد و همچنین سقف فردی تسهیلات خرید و ساخت مسکن از محل صندوق پس‌انداز مسکن (وام 80 میلیون تومانی) و تسهیلات عادی بانک‌ها در شهرهای بالای 200 هزار نفر جمعیت به تمام مراکز استان‌ها (به جز تهران) تسری یافت.